تغذیه یک علم جوان است و با
تحقیقات گسترده در مورد مواد غذایی و تأثیرات آن بر بدن انسان، رابطه ای
مستقیم دارد و هر روز شاهد افزایش اطلاعات و گاه گاهی شاهد تغییر نظرات
دانشمندان در زمینه ی مواد خوراکی و آشامیدنی هستیم که مسلما این موضوع بر
اثر پیشرفت علوم و فنون آزمایشگاهی و افزایش مستمر آگاهی ها در عالم مواد
غذایی توسط متخصصان است.
لازم
به ذکر است، جامعه با شنیدن این نظریات بعضا دچار گمراهی می شود و این
وظیفه ی کارشناسان است که مردم را از اشتباه و سردرگمی نجات دهند. امید
است در کشور عزیزمان، شاهد پیشرفت، رشد و شکوفایی این علم جوان باشیم.
آیا گیاه خواری یک رژیم مناسب و سالم است؟
رژیم
های گیاه خواری می توانند سودمند باشند اما به شرط این که درست و دقیق
برنامه ریزی شده باشند. گیاه خواران با یک برنامه ی غذایی مناسب می توانند
خطر بیماری هایی چون چاقی، فشار خون بالا ، یبوست و سرطان کولون (بخشی از روده ی بزرگ) را کاهش دهند و در صورتی که گیاه خواران برنامه ی ضعیفی داشته باشند خطر بیماری هایی چون پوکی استخوان ، نرمی استخوان ، کم خونی مربوط به آهن و ویتامین B12 و کندی رشد در کودکان را می توان انتظار داشت .
گیاه خواران به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند :
ـ گیاه خوار محض(Vegans): گیاه خوارانی که گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ و لبنیات نمی خورند.
ـ لاکتووگان (vegetarians Lacto) :گیاه خوارانی که لبنیات هم می خورند.
ـ اووگان (Ovovegetarians) : گیاه خوارانی که تخم مرغ هم می خورند.
ـ لاکتواووگان (Lacto-ovovegetarians) : گیاه خوارانی که تخم مرغ و لبنیات هم می خورند .
ـ نیمه گیاه خوار (Semi-vegetarians) : گیاه خوارانی که ماهی و مرغ هم مصرف می کنند، ولی گوشت قرمز را مصرف نمی کنند .
اگر
شما می خواهید مانند گیاه خواران نوع اول هیچ محصول غذایی با منشأ حیوانی
را نخورید باید بدانید که حتما نیاز به تکمیل این نوع رژیم دارید و این
کار فقط به شرطی مورد تأیید است که برای حفظ سلامتی، مواد مغذی لازمی را
که در محصولات با منشاء حیوانی وجود دارد به نوعی تأمین کنید. از این رو
ملزم به دریافت مواردی از جمله :
انرژی کافی، پروتئین، کلسیم، ویتامین D ، آهن و ویتامین B12 هستید .
در زنان، به خصوص زنان باردار، شیرده
و هم چنین کودکان، نیاز به برنامه ریزی دقیق تری وجود دارد و ویتامین ها و
املاح بیشتری به صورت مکمل های غذایی برایشان پیشنهاد می شود، البته این
برنامه ریزی حتما به وسیله ی یک کارشناس و متخصص علوم تغذیه باید محاسبه و
انجام شود. بدین وسیله می توان با محاسبه ی میزان مصرف قابل قبول انرژی،
ضمن تأمین مواد مغذی ضروری بدن، در چنین شرایطی به یک رژیم صحیح و الگوی
مناسب مصرف دست یافت.
گیاه خواران ضمن استفاده از سبزیجات و میوه
جات، به دلیل مصرف نکردن گوشت، حتما باید از جانشین های گوشت بهره مند
شوند که عبارتند از: حبوبات (مانند عدس و لوبیا)، مغزها(مانند گردو و فندق) و تخم مرغ.
نکته
ی خیلی مهم برای این دسته از مردم و طراحان برنامه ی غذایی ایشان، اعتدال
در مصرف و آشنایی با نوع و ارزش غذایی مواد مصرفی است.
لازم به
توضیح است که در دنیا، دسته ها و گروه های مختلفی از جمله گیاه خواران،
خام خواران و غیره وجود دارند و دانشمندان بر اساس تحقیقات، نظرات مختلفی
ارائه می کنند، در نتیجه بعضی را تأیید و برخی را رد می کنند.
لازم
به توضیح است که استفاده از بعضی مواد غذایی خاص، به تنهایی پاسخ گوی
تمامی نیازهای بدن نیست. همان گونه که عامه ی مردم فکر می کنند با رژیم های لاغری غیر علمی
و قلابی، به سرعت لاغر می شوند ـ که گاهی اینچنین نیز هست- اما غافل از آن
که به دلیل عدم محاسبات دقیق برای تامین انرژی مورد نیاز بدن ، ضمن مواجه
کردن بدن با گرسنگی شدید، دچار عوارض گوناگون و انواع بیماری ها و سوء
تغذیه می شوند و یا با ایجاد اختلال در سیستم های مختلف بدن و به ویژه
سیستم دفاعی بدن، زمینه ی ابتلا به بیماری ها را هموار می سازند. در صورتی
که کسی بخواهد بر اساس سلیقه ی خود، نوع خاصی از تغذیه مانند گیاه خواری
را پیش بگیرد، باید بداند که ترجیحا چنین رژیم هایی برای کودکان، زنان
باردار و زنان شیرده
پیشنهاد نمی شود، مگر به شرط تأمین انرژی لازم برای رشد و نمو و تأمین
مواد مغذی یاد شده. البته چنین رژیم هایی برای کسانی که بخواهند به صورت
مقطعی وزن خود را کاهش دهند و به وزن ایده آل برسند، مناسب می باشد. البته
لازم است پس از پایان این مرحله ی مقطعی، تحت نظر یک کارشناس مجرب تغذیه وزن ایده آل خود را با یک رژیم متعادل حفظ کنند.
به
هر حال هیچ رژیم جادویی ای وجود ندارد و برنامه ی غذایی باید بر اساس
محاسبات صحیح و علمی و رعایت اعتدال در مصرف انواع مواد غذایی باشد (هم
ضمن داشتن یک برنامه ی فعالیت بدنی و ورزشی مناسب).
ترجمه، تهیه و تنظیم : وحید امیری پور- کارشناس علوم تغذیه
منبع : دنیای تغذیه شماره دهم
منبع.موسسه تبیان
